De rechters en rebellen van Onderdendam

Het oude waterschapshuis. De oude herberg. De statige herenhuizen. De mooie panden langs de waterkant getuigen van de Onderdendamster bloeitijd. Dat heeft alles te maken met het Boterdiep. Onderdendam is een knooppunt van waterwegen. Hier werd handel bedreven, gelost en geladen, terwijl de trekschuit mensen afzette of juist toeliet. Vanzelfsprekend bracht dit bedrijvigheid in de vorm van winkeltjes en herbergen met zich mee. In 1838 werd Onderdendam zetel van het waterschap Hunsingo. Daarnaast werd het plaatsje aangewezen als hoofdplaats voor de rechtspraak in het Hunsingokwartier, waardoor het de woonplaats werd van vele rechters, griffiers en advocaten.
De juristen hadden werk genoeg, want het was lang niet altijd een vredige boel rondom het Boterdiep. Zo was het einde van de achttiende eeuw een onrustige tijd. Ontevreden burgers keerden zich tegen de Nederlandse vorst en gingen zichzelf patriotten noemden. Er ontstond een tweedeling in Nederland: de Republikeinse patriotten aan de ene kant, en de aanhangers van de prins, de Oranjegezinden genoemd, aan de andere kant. In de jaren 1780–1787 domineerden de patriotten de Nederlandse politiek. Er moesten in die tijd regelmatig mensen voor de rechter verschijnen voor het zingen van Oranjeliedjes en het roepen van ‘Oranje Boven!’. In Onderdendam is het ene Tjeerd Jans Lantinga die meerdere keren wordt genoemd – hij beschimpte de patriottistische overheid en nam deel aan een anti-patriotten oproer in Appingedam. Ongetwijfeld is er ook op de trekschuit het één en ander voorgevallen. We weten in ieder geval dat ene Jan Poel uit Bedum gestraft werd omdat hij op de trekschuit patriotten zou hebben beledigd. Wat zou hij hebben gezegd?

Luister het verhaal ook op de storytrailsapp

“Verhalen langs de trekvaartroute in Noord Groningen”